در ارائه برنامه های تربیتی باید صبر و حوصله داشته باشید. هیچگاه تصور نکنید که اگر یک مساله یا اصول را به کودکتان دو یا سه بار توضیح دادید کافی است. بچه ها، بازیگوش و فراموشکارند و البته این امر نشان دهنده سیر تحول رشد طبیعی آنهاست و بنابراین لازم است که یک مساله بارها و بارها به آنها توضیح داده شود. یعنی آنها گاهی اوقات یک مساله را به خاطر می آورند و گاهی نه، فراموش می کنند. یادآوری تدریجی و آرام شما مانع از فراموشی آنها می گردد.
پرسش: از کودک 7 ساله تا چه میزان باید برای رعایت آداب معاشرت (مثل سلام کردن و برقراری ارتباط با دیگران) و نیز رعایت نظم ( مثلا همیشه اتاق خود را منظم نگه دارد یا اینکه کارهای شخصی مثل لباس پوشیدن یا جمع کردن وسایل بازی یا شستن دست و صورت هنگام مراجعه به منزل) انتظار داشت. در این گونه مسایل برای مستقل بار آوردن کودک تا چه حد باید سختگیری کرد؟
برای تربیت فرزندان یک سری اصول وجود دارد که من در پنج مرحله آنها را برای شما توضیح می دهم. فراموش هم نکنید که تربیت فرزندان و آموزش مسئولیت پذیری و ... از همان نخستین سالهای تولد شروع می شود:
- رفتارهای درست را از همان ابتدا به فرزندتان آموزش دهید.
تقریبا بعد از سه سالگی است که روابط اجتماعی کودکان آغاز می شود. لذا آموزش رفتارهای مناسب و مثبت نیز باید از همین دوران آغاز گردد. برای مثال والدین می توانند برای آموزش رفتار مثبت به کودکان از مدل سازی استفاده کنند. یکی از مهم ترین این الگوها خود والدین هستند. به این معنا که والدین باید به رفتارهای خود در هنگام خشم و عصبانیت و ناراحتی و یا به طور کلی در ارتباطات خود با اطرافیان، توجه کنند. کودکان به طور پیوسته شاهد و ناظر رفتار والدین بوده و رفتار آنها را الگو قرار می دهند. این یکی از بهترین روشها برای آموزش دادن رفتار مثبت به کودکان است.
- ثبات و پایداری یک کلید راهگشاست.
هماهنگی و ثبات والدین در امر تربیت کودکان یک امر بسیار ظریف و قابل تامل است. بدین مفهوم که حتی الامکان باید شیوه تربیتی والدین با یکدیگر هماهنگی داشته باشد تا هم اثر بیشتری بر روی کودک بگذارد و هم مانع از ایجاد تضاد و استیصال در کودکان گردد.
برای مثال اگر شما به عنوان مادر قصد دارید فرهنگ تشکر و قدردانی را به فرزندتان بیاموزید، مسلما در موقعیتهای مختلف به او گوشزد می کنید که در برابر لطف و محبت اطرافیان تشکر کند. اما در صورتی که در این جریان شما تنها تلاش کرده و پدر و یا سایر اعضای خانواده مانند پدربزرگ و مادربزرگ و ... در این زمینه تلاشی نکرده و کودک را به حال خود رها کنند و او را بیش از حد راحت بگذارند، احتمالا شما به نتیجه مطلوب خود نخواهید رسید. در اینجاست که اصطلاح " چند دستی در تربیت" به کار برده می شود. یعنی زمانی که شیوه های تربیتی ارایه شده به کودک همگونی و ثبات لازم را نداشته باشد.
از طرف دیگر در ارائه برنامه های تربیتی باید صبر و حوصله داشته باشید. هیچگاه تصور نکنید که اگر یک مساله یا اصول را به کودکتان دو یا سه بار توضیح دادید کافی است. بچه ها، بازیگوش و فراموشکارند و البته این امر نشان دهنده سیر تحول رشد طبیعی آنهاست و بنابراین لازم است که یک مساله بارها و بارها به آنها توضیح داده شود. یعنی آنها گاهی اوقات یک مساله را به خاطر می آورند و گاهی نه، فراموش می کنند. یادآوری تدریجی و آرام شما مانع از فراموشی آنها می گردد.
- نشان دادن علامتی برای رفتار مطلوب.
نشان دادن علامت برای انجام رفتار مطلوب یکی از روش هایی است که کارایی بسیار بالایی دارد. به وسیله این روش جهت یادآوری به کودک قبل از اینکه رفتاری را انجام دهد، علامتی را نشان می دهیم. بدین ترتیب دیگر از گفتار برای تاکید به کودک جهت انجام رفتار مورد نظر استفاده نمی کنیم. مزیت این روش بر گفتار این است که اگر از گفتار استفاده کنیم حالتی مانند غر زدن پیش خواهد آمد و در مواردی کودک آزرده خواهد شد، درصورتی که استفاده از علایم از آنجایی که حالتی مانند بازی دارد، کودک را مشتاق به انجام رفتار مورد نظر می‌‌نماید.
برای مثال کودکی را در نظر بگیرید که قبل از غذا خوردن دستهای خود را نمی شوید. قبلا به او آموخته ایم که قبل از خوردن غذا باید دستهای خود را بشوید، اما گاها کودک این رفتار را فراموش می کند. در این هنگام هر روز در کنار ظرف غذای او برچسبی به نشانه شستن دست می‌چسبانیم تا کودک به محض دیدن آن به یاد شستن دستهایش بیافتد.
- برای تربیت کودکان از روشهای عینی و ملموس استفاده کنید.
شاید بتوان ادعا کرد که بهترین مکان برای آغاز آموزش آداب اجتماعی به کودکان، سر سفره غذا (یا میز غذا) می باشد. زمانی که اعضای خانواده برای خوردن غذا دور هم جمع می شوند این موقعیت می تواند یک تجربه آموزشی خوب برای کودکان باشد. سعی کنید به کودکتان بیاموزید که به همراه سایر اعضای خانواده بر سر سفره غذا حاضر شود و غذایش را با سایر اعضای خانواده به پایان برساند.
- کودکان را تشویق کنید که در برخورد با افرادی که می شناسند ادب را رعایت کنند.
یک نکته قابل تامل برای آموزش کودکان این است که بسیاری از این آداب معاشرت در طی بازی کردن و یا کتاب خواندن به آنها آموزش داده شود. زمانی که کودکان در حال بازی با سایر کودکان هستند سعی کنید اصول و رفتارهای مهم را به آنها گوشزد کنید. در ضمن کتابهای اموزشی خوبی برای تربیت و آموزش کودکان در بازار وجود دارد. تهیه و خواندن این کتابها برای آموزش آداب اجتماعی به کودکان بسیار مهم و تاثیر گذار است.
اخذ: تبیان
