مشارکت دانش آموزان در فرایند یاد دهی- یادگیری

 در طرح جدید آموزش علوم، همواره سعی بر این است که فرایند یادگیری از  حالت انفعالی- یعنی یادگیری به روش سنتی- به حالت یادگیری فعال درآید. یادگیری فعال چیست؟به طور خلاصه، یادگیری فعال آن نوع یادگیری است که دانش آموز خود در تولید مفهوم مشارکت دارد. در مقابل، یادگیری انفعالی قرار دادن دانش آموز در مقابل مفاهیم آماده و از پیش تولید شده ای است که انتظار می رود آنها را حفظ کند. در یادگیری فعال موضوع مهم آموختن مطالب همراه با درک و فهم آن هاست. این نوع آموختن، تنها از راه درگیر شدن مستقیم با مسئله و کسب تجربه های دست اول حاصل می شود اما در یادگیری انفعالی، تأکید بر خواندن مطالب و حفظ کردن آنهاست. به تعبیر پائولوفوره، یادگیری انفعالی، یادگیری به مدل «بانکی» است. دانش آموز طی یک ثلث، به تدریج مطالب را در ذهن خود ذخیره می کند و همان ها را در امتحان پس می دهد؛ بنابراین، بهترین نمره به کسی داده می شود که امانت های سپرده شده به صندوق حافظه را به طور کامل بدون نقصان پس بدهد!در یادگیری انفعالی، معلم یاددهنده ی مطالب و مفاهیم است، در نتیجه، بیشتر به روش سخنرانی متوسل می شود. چنین معلمانی می کوشند مطالب را به حد افراط صحیح، کامل، با جزئیات مفصل و ذکر انواع مثال ها ارائه دهند. در حالی که در شیوه ی یادگیری فعال- یاددهی- یادگیری، معلم بیش از آن که یاددهنده ی مطلب باشد، راهنمای یادگیری است و بیش از آن که پاسخ دهنده ی پرسش باشد، ایجاد کننده ی پرسش است. در شیوه ی انفعالی یادگیری، تبدیل کتاب درسی به جزوه ی پرسش و پاسخ، امری عادی و رایج است. معمولا? در دوره ی عمومی، پیش از امتحان جزوه ای به دانش آموان داده می شود که بالای آن نوشته شده است: «دانش آموزان عزیز، پاسخ پرسش های زیر را به کمک والدین خود بیابید و به دقت یاد بگیرید.»

در این زمینه، کتاب های متعدد کمک آموزشی هم به معلمان سنت گرا یاری می رسانند. در حالی که معلمان واقعی از هرگونه اقدامی که به کلیشه ای شدن پرسش ها و پاسخ ها بینجامد، پرهیز می کنند.
در یادگیری فعال، تکلیف شب عبارت است از فعالیت هایی مانند: «جمع آوری اطلاعات» ، «بپرسید و به هم کلاسان خود بگویید»، «بسازید»، «آزمایش کنید» و ... که دانش آموزان باید در خارج از کلاس انجام دهند. فعالیت هایی که در کتاب های علوم دوره ی ابتدایی و راهنمایی آمده، برای این کار بسیار مناسب است. در صورتی که در شیوه  ی یادگیری سنتی، بیشتر از تکالیفی مانند رونویسی استفاده می شود.
در روش فعال یاددهی- یادگیری، به ارزش یابی فعالیت های دانش آموزان در کلاس درس، بسیار توجه می شود. در این نوع ارزش یابی، ارزش یابی مهارت و نگرش ها به اندازه ی ارزش یابی از دانستی ها اهمیت دارد؛ در حالی که در روش انفعالی، امتحان پایان ثلث بخش اصلی ارزش یابی است و در آن، تنها بر ارزش یابی از دانسته ها تأکید می شود.