محمد در مکه
محمد در دوران نوجوانی در جنگ‌های فجار شرکت کرد؛ اگرچه گزارش‌ها در جزئیات نحوه شرکت او اختلاف نظر دارند.بنابر نقل قولی منسوب به محمد، او بعدها و پس از ظهور اسلام، اعلام کرد که از شرکت در این جنگ‌ها، که در ماه حرام رخ داده بود، پشیمان نیست.سن او در هنگام بروز این جنگ‌ها (که چندین سال طول کشید) ?? تا ?? سال بوده‌است .
تأمین امنیت افراد در عربستان، معمولاً توسط عشیره و قبیله افراد صورت می‌گرفت. لذا با پایان جنگ، مکه برای افراد فاقد خانواده و قبیله، ناامن شد. بنابراین گروهی از جوانان قبایل ده‌گانه مکه درصدد برآمدند تا با ایجاد یک گروه از پاسبان‌های داوطلب، اجازه ندهند حق مظلومان توسط ظالمان پایمال شود. نام این نیروی داوطلب «حلف‌الفصول» بود و محمد از موسسان آن به شمار می‌رفت. محمد بعدها نیز همواره به این موضوع که در جوانی در چنین نیرویی عضویت داشته، افتخار می‌کرد
محمد، گاه در حل اختلاف میان بزرگان شهر مداخله می‌کرد و راه‌کارهای عملی جهت حل‌وفصل اختلافات ارائه می‌کرده‌است از سویی امانت‌داری و وفاداری نیز، از صفات بارز محمد پیش از اسلام بوده‌است. تا جایی که گاه او را «محمد امین» می‌خواندند. محمد که مدت‌ها بود دیگر سرمایه‌ای برای بازرگانی نداشت، از سوی برخی سرمایه‌داران مکه، از جمله خدیجه، استخدام شد تا به‌نیابت از آنان به تجارت بپردازد. ارتباط کاری و تجاری محمد ?? ساله و خدیجه که زنی بیوه و صاحب دو فرزند بود، به ازدواج انجامید و محمد از این وصلت صاحب دو پسر (که در کودکی درگذشتند) و چهار دختر شد[که بر اساس تمامی گزارش‌ها ازدواج موفقی بود.[
بنابر برخی روایات اسلامی، محمد پیش از بعثت، هر سال چند هفته را در غار حرا به عبادت و تفکر می‌پرداخته است و در یکی از این شب‌ها، جبرئیل بر محمد ظاهر شد و ? بار به او گفت: «إقرأ — بخوان!» و سپس این آیات را برایش خواند :
| « | إقرأ بِاسمِ رَبّک الّذی خَلَق. خَلَقَ الإنسانَ مِن عَلَق. إقرأ وربُّک الأکرَم، الَّذی عَلَّمَ بِالقَلَم، عَلَّمَ الإنسانَ ما لَم یَعلَم. بخوان به نام پروردگارت که آفرید. که انسان را از خون بسته (علق) آفرید. بخوان که پروردگار بسیار کریم است، آنکه با قلم تعلیم داد. به انسان آموخت آنچه را که نمی‌دانست. سوره علق، آیات ?–? |
» |
هرچند اولین سوره? وحی‌شده به محمد نامعلوم است و می‌تواند سوره‌های دیگری نیز باشد.
بر اساس روایت اسلامی، خدیجه زن محمد اولین کسی بود که به پیامبری او ایمان آورد. کمی بعد علی پسرعموی ده ساله محمد، ابوبکر دوست نزدیک او و پسرخوانده‌اش زید بن حارث نیز به خدیجه پیوستند و نخستین کسانی بودند که به محمد ایمان آوردند.بنابر سیره ابن اسحاق، محمد تا سه سال دین جدید خود را مخفیانه تبلیغ می‌کرد.بر اساس روایت اسلامی وقتی آیه «و خاندان خویشاوندت را هشدار ده!»[شعراء ???] نازل می‌شود، محمد، خویشاوندانش در بنی‌هاشم و گروهی از بنی المطلب ابن عبد مناف را که ?? نفر می‌شدند، دعوت می‌کندو ایشان را موعظه می‌کند: «ای پسران عبدالمطلب!... خدا به من فرمان داده‌است شما را به سویش فرابخوانم. چه کسی از شما مرا در این یاری خواهد کرد و برادر، وصی و جانشین من خواهد بود؟» و فقط علی که ?? سال داشت، پاسخ داد. سپس محمد گفت: «این [علی]، برادر، وصی و جانشین من در میان شماست. بدو گوش فرادهید و از او اطاعت کنید.» بعد از این ملاقات برخی از زنان بنی‌هاشم نیز اسلام آوردند.
بر اساس روایت اسلامی وقتی محمد مطمئن شد ابوطالب دربرابر بزرگان قریش از او حمایت می‌کند، بالای کوه صفا رفت و مردم را فراخواند و سپس درباره توحید و باور به الله، نبوت و روز رستاخیز با آنها سخن گفت.مدتی بعد این آیه نازل می‌شود: «پس آنچه را بدان مأموری، آشکار کن و از مشرکان روی برتاب که ما شر ریشخندگران را از تو برطرف خواهیم کرد.» پس از آن محمد شروع به مبارزه با بت‌پرستی می‌کند
در ابتدای دعوت اکثر اهل مکه محمد را نادیده گرفتند، تعدادی او را مسخره کرده و بعضی هم پیرو او شدند. کسانی که به محمد ایمان آوردند را می‌توان به سه گروه اصلی تقسیم کرد: برادران جوان و فرزندان بازرگانان بزرگ مکه، افرادی که موقعیت اجتماعی دست‌اولشان را در قبیله‌شان از دست داده بودند و نتوانسته بودند آن را مجدد به دست آورند، و نهایتاً افراد ضعیف در مکه، خصوصاً خارجی‌ها
آغاز مخالفت‌ها با محمد، به گفته? ابن سعد و ابن هشام پس از بیان آیاتی که در آن اجداد بت‌پرست اهل مکه و پرستش بت‌ها محکوم شده بودند،و به گفته? دیگران از همان ابتدای تبلیغ عمومی بود. بالارفتن تعداد پیروان محمد باعث شد که او خطری برای قبایل منطقه و حاکمان شهر بشود؛ زیرا ثروتشان به کعبه، کانون زندگی مذهبی مکه وابسته بود و محمد می‌خواست آن را برهم بزند. ردکردن مذهب سنتی مکه مخصوصاً برای قبیله خودش توهین‌آمیز بود؛ زیرا آنها خود محافظین کعبه بودند. تجار قدرتمند مکه به قصد سازش، به محمد پیشنهاد دادند که اگر دست از تبلیغ بردارد به او اجازه ورود به حلقه درونی تجار را بدهند و موقعیتش را با ازدواجی پرسود تثبیت کنند. محمد این پیشنهادها را نپذیرفت.
منابع تاریخی اسلامی مفصلاً آزار و اذیت محمد و یارانش را به ثبت می‌رساند سمیه بنت خباب که به عنوان اولین زن شهید اسلام شهرت دارد، برده? ابوجهل بود. او با نیزه اربابش بدین خاطر که نمی‌خواست از اسلام برگردد کشته شد. بلال حبشی، یک مسلمان برده دیگر، توسط اربابش امیة بن خلف شکنجه می‌شد؛ امیة سنگی سنگین روی سینه بلال می‌گذاشت تا او را مجبور کند دست از اسلام بردارد.به جز فحاشی، محمّد شخصاً از آزار و اذیت جسمانی در امان بود زیرا تحت حمایت خاندان بنی‌هاشم بود.
در سال ??? میلادی، برخی از پیروان محمد به حبشه هجرت کردند و تحت حمایت نَجاشی، پادشاه مسیحی حبشه، آنجا ساکن شدند.منابع قدیمی اسلامی مانند طبری و ابن سعد و واقدی (ولی نه ابن هشام)، واقعه‌ای را در این زمان ذکر می‌کنند که در بین مسلمانان به «غرانیق» شناخته شده‌است. بر اساس این روایت، محمد وجود سه خدای مکه — که دختران الله خوانده می‌شدند — را پذیرفت، آنها را ستایش کرد، و شفاعتشان را وارد دانست. اخبار این ماجرا به مسلمانانی که به حبشه هجرت کرده بودند رسیده و برخی از آنها قصد مراجعت به مکه را کردند. این روایات ذکر می‌کنند که پس از نزول جبرئیل بر محمد، او این آیات را پس گرفت. نوشته‌های علمای اسلامی از قرن چهارم اسلامی به بعد شدیداً صحت تاریخی این روایت را زیر سؤال بردند.
سال‌های آخر در مکه
در سال ??? میلادی، رهبران مخزوم و بنو عبد-شمس، دو خاندان مهم قریش، خاندان بنی هاشم (رقیب تجاریشان) را تحت محاصره اجتماعی و اقتصادی قرار دادند. به گفته? آلفورد ولش در دانشنامه اسلام، احتمال دارد که آن قسمت از داستان که در آن بنی هاشم مجبور شده به بخش خودشان در شهر رفته و از تجارت و ازدواج با آنها امتناع شد اغراق شده باشد و قرآن برخلاف سیره‌های پیامبر در مورد این داستان سکوت کرده‌است. هدف این بود که بنی هاشم را تحت فشار قرار دهند تا دست از محافظت از جان محمّد بردارد. این محاصره سه سال به طول انجامید ولی در نهایت شکست خورد زیرا هدفش را برآورده نمی‌کرد.
در سال ??? هم خدیجه همسر محمد و هم عمویش ابوطالب، درگذشتند. با درگذشت ابوطالب (که رهبری خاندان بنی هاشم را به دست داشت)، رهبری این خاندان به ابولهب که دشمن دیرینه محمد بود، سپرده شد. علاوه بر این اگرچه محمد در سال‌های آخر هنوز پیروان اندکی به دست می‌آورد، ولی در کل تلاش‌های او در مکه شکست خورده بودند. محمد برای یافتن یک حامی و دعوت به اسلام به طائف (از شهرهای معروف عربستان در نزدیکی مکه) رفت ولی تلاش او با شکست روبه‌رو شد و مورد حمله و آزار مردم آن شهر نیز قرار گرفت.بنابراین ناچار به بازگشت به مکه شد و با کمک یکی از اهالی مکّه به نام «مطعم ابن عدی» و حمایت قبیله بنی نوفل، امکان ورود مجدد او به زادگاهش در شرایطی امن، فراهم آمد.
