روش‏ ها ی به‏ سازی حافظه

روش تقطیع و فراخنای حافظه

در اکثر افراد گنجایش حافظه‏ی کوتاه مدت نمی‏تواند به بیش از 2 ± 7 افزایش یابد. اما می‏توان اندازه‏ی قطعه‏ها را افزایش داد و از این راه بر تعداد ماده‏ها در فراخنای حافظه افزود. به‏عنوان مثال برای یادآوری یک عدد 12 رقمی می‏توان آن را در سه دسته‏ی چهارتایی دسته‏بندی کرد: 2311- 4993- 1892 و به راحتی همه‏ی ارقام را یادآوری کرد.

روش تصویرسازی ذهنی و رمزگردانی

هر وقت یک جفت واژه با یک تصویر ذهنی به هم ربط داده شوند، یادآوری آن ها آسان‏تر می‏شود. هنگامی که ما دو واژه‏ی پروانه و کتاب را با یک تصویر ذهنی به هم ربط می‏دهیم، احتمالاً یک پیوند معنادار بین آن دو برقرار می‏کنیم. این اصل عمده، زیربنای بسیاری از نظام‏های یادیار است. روش مکان‏ها و روش واژه کلید از انواع نظام‏های معروف یادیار هستند.

روش مکان‏ها

این روش به‏ویژه در مواردی مؤثر است که با ردیف منطقی از ماده‏های دل‏بخواهی مانند واژه‏های نامربوط به یک‏دیگر سروکار داشته باشید. گام نخست این است که ردیف منظمی از مکان‏های مختلف را به خاطر بسپارید. مثلاً مکان‏هایی که ضمن قدم زدن در خانه‏ی خود با آن ها برخورد می‏کنید. پس از این که توانستید قدم زدن ذهنی را راحت انجام دهید، شروع می‏کنید به ساخت یک تصویر ذهنی که در آن اولین واژه با اولین مکان ربط داده شده است و دومین واژه با دومین مکان و الی آخر.

روش واژه کلید

در واژگان زبان خارجی می‏توان از این روش سود جست. برای مثال فرض کنید می‏خواهید یاد بگیرید که واژه‏ی اسپانیایی Caballo به معنی horse انگلیسی (اسب) است.

روش واژه کلید دو مرحله دارد:

? مرحله‏ی اول  یافتن بخشی از واژه‏ی اسپانیایی است که با یک واژه‏ی انگلیسی هم‏صدا است. از آن‏جا که Caballo به صورت Cab-eye-yo تلفظ می‏شود، eye می‏تواند به‏عنوان واژه کلید به کار رود.

? مرحله‏ی دوم ساختن یک تصویر ذهنی است که واژه کلید را به معادل انگلیسی واژه‏ی اصلی پیوند می‏دهد. مثلا یک اسب که بر یک چشم (eye) بسیار بزرگ لگد می‏زند. این تصویر ذهنی یک رابطه‏ی معنادار بین انگلیسی و معادل اسپانیایی آن برقرار می‏کند که برای به یاد آوردن آن ابتدا واژه‏ی eye و سپس تصویر ذهنی ذخیره شده که رابطه‏ی eye و horse است، را بازیابی می‏کند.

روش بسط معنایی

هرچه معنای ماده‏ها را بیش‏تر بسط دهیم، آن ها را بهتر به خاطر می‏آوریم. به بیان دیگر هرچه پیوندهای بیش‏تری بین ماده‏ها ایجاد کنیم، بر تعداد راه‏های بازیابی افزوده می‏شود. اگر می‏خواهید چیزی را به یاد آورید، معنای آن را بسط دهید. برای بسط دادن یک مطلب می‏توانید سوالات متعددی برای خود مطرح کنید و به آن ها پاسخ دهید.

روش استفاده از بافت

از آن‏جا که بافت نشانه‏ی بازیافتی نیرومندی است، می‏توان با بازآفرینی بافتی که یادگیری در آن صورت گرفته، حافظه را بهبود بخشید. مثلاً اگر جلسات درسی شما همیشه در اتاق معینی تشکیل شود، شما در این اتاق بهتر از هر جای دیگری مطالب آن درس را به یاد خواهید آورد. چون بافت آن اتاق بهترین نشانه‏ی بازیافتی برای مطالب درس شما محسوب می‏شود. اما اغلب اوقات نمی‏توانیم به بافتی بازگردیم که یادگیری در آن صورت گرفته است. مثلاً وقتی می‏خواهید نام یک هم‏کلاسی دوره‏ی دبیرستان خود را به یاد بیاورید و نام او فورا به ذهن شما نمی‏آید، صرفا برای به خاطر آوردن نام او روانه‏ی دبیرستان دوره‏ی تحصیل خود نمی‏شوید. در چنین موقعیت‏هایی می‏توانید بافت را به‏طور ذهنی بازسازی کنید.

روش سازمان‏دهی

روش سازمان‏دهی به این دلیل بازیابی را بهبود می‏بخشد که بر کارآیی پی‏گردی در حافظه می‏افزاید و به نظر می‏رسد که می‏توانیم اطلاعات بسیار زیادی را یادسپاری و بازیابی کنیم. به شرط این که این اطلاعات را سازمان داده باشیم. با مشخص کردن مطالبی از یک فصل درسی که باید به خاطر سپرده شوند، با توجه به عناوین و سرفصل‏های بیان شده، چارچوب کلی درس را ترسیم و سازمان‏دهی می‏کنیم. این کار هم از سوی معلم و هم از سوی خود فرد یادگیرنده قابل انجام است. اما زمانی که توسط خود یادگیرنده انجام می‏شود، تأثیرات قوی‏تری خواهد داشت.

روش تمرین بازیابی

در این روش که به صورت تمرین بازیابی انجام می‏شود، می‏توانید درباره‏ی مطلب مورد یادگیری سوالاتی از خود مطرح کنید. بعد می‏توانید بخش‏های معینی را که در دور اول برایتان مشکل بود، مجددا بخوانید تا بهتر درک کنید.

روش پس‏ ختام

یکی از معروف‏ترین فنون به‏سازی حافظه روش پس ختام نام دارد. این روش 6 مرحله‏ی مشخص دارد که حروف اول آن وقتی در کنار یک‏دیگر قرار می‏گیرند، نام این روش را می‏سازند. این مراحل عبارتند از: پیش‏خوانی، سوال کردن، خواندن، تفکر، از حفظ گفتن و مرور کردن. یادگیرنده در مرحله‏ی اول مطلب مورد نظر را پیش‏خوانی می‏کند تا برداشت کلی از موضوعات و قسمت‏های مهم آن داشته باشد. در مرحله‏ی دوم درباره‏ی هر بخش سوال‏هایی را طرح می‏کند و در مرحله‏ی سوم هر بخش را به قصد پاسخ دادن به سوال‏هایی می‏خواند که طرح کرده است. در مرحله‏ی چهارم به تفکر در مطالب خوانده شده و روابط بین آنها می‏پردازد و در انتهای هر بخش از کل مطالب مورد نظر برای یادگیری اقدام به از حفظ گفتن می‏کند و زمانی که تمام بخش‏ها را به ترتیب مطالعه کرد، کل مطالب را مرور می‏کند.

منبع: مجله آزمون